Mỗi kg giấy được tái chế không chỉ giảm thiểu lượng rác thải đổ vào bãi rác mà còn đóng góp đáng kể vào việc bảo tồn tài nguyên thiên nhiên và giảm phát thải khí nhà kính.
Hãy cùng đi sâu vào những con số cụ thể để thấy rõ tác động tích cực mà việc tái chế giấy mang lại cho môi trường.
Tài nguyên thiên nhiên được bảo tồn
Nước – Nguồn tài nguyên quý giá
Sản xuất giấy mới tiêu thụ một lượng nước khổng lồ. Theo số liệu từ Hiệp hội Giấy và Bột giấy Thế giới (WFPP), để sản xuất 1 kg giấy mới cần sử dụng trung bình 324 lít nước. Ngược lại, quy trình tái chế giấy chỉ tiêu thụ khoảng 54 lít nước/kg giấy – giảm đến 83% lượng nước sử dụng.
Tại Việt Nam, nơi nhiều vùng đang phải đối mặt với tình trạng khan hiếm nước, đặc biệt là ở khu vực Đồng bằng sông Cửu Long trong mùa khô, việc tiết kiệm nước thông qua tái chế giấy càng trở nên ý nghĩa. Năm 2023, ngành công nghiệp giấy Việt Nam đã tái chế khoảng 1,2 triệu tấn giấy, qua đó tiết kiệm được hơn 324 tỷ lít nước – tương đương với lượng nước sinh hoạt của 4,4 triệu người trong một năm.
Điện năng – Giảm áp lực cho lưới điện quốc gia
Quy trình sản xuất giấy từ bột gỗ nguyên sinh không chỉ tiêu tốn nước mà còn là một trong những ngành công nghiệp tiêu thụ năng lượng lớn. Theo Cơ quan Bảo vệ Môi trường Hoa Kỳ (EPA), quá trình sản xuất 1 tấn giấy mới tiêu thụ khoảng 4.000 kWh điện. Trong khi đó, tái chế cùng lượng giấy chỉ cần 1.680 kWh – giảm 58% năng lượng.
Tại các nhà máy giấy hiện đại ở châu Âu như SCA tại Thụy Điển và Smurfit Kappa tại Ireland, việc áp dụng công nghệ tái chế tiên tiến đã giúp giảm mức tiêu thụ năng lượng xuống còn 1.500 kWh/tấn giấy tái chế. Điều này không chỉ tiết kiệm chi phí mà còn giảm đáng kể lượng khí thải carbon từ việc sản xuất điện.
Rừng – Lá phổi xanh của hành tinh
Con số ấn tượng nhất có lẽ là số lượng cây được bảo tồn nhờ vào tái chế giấy. Để sản xuất 1 tấn giấy mới cần khoảng 17 cây thông trưởng thành (tương đương 24 cây rừng nhiệt đới có kích thước trung bình). Theo Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên Hợp Quốc (FAO), mỗi năm có khoảng 10 triệu ha rừng bị mất đi, trong đó khoảng 13-15% là do sản xuất bột giấy.
Trên thực tế, một nghiên cứu của Đại học Yale công bố năm 2022 cho thấy nếu tỷ lệ tái chế giấy toàn cầu tăng thêm 10%, sẽ có thêm khoảng 35 triệu cây được bảo tồn mỗi năm – đủ để bao phủ diện tích tương đương với Singapore.
So sánh giữa tái chế và khai thác mới
Bảng so sánh chi tiết dưới đây cho thấy sự khác biệt rõ rệt giữa sản xuất giấy từ nguyên liệu mới và từ giấy tái chế:
| Tiêu chí | Sản xuất 1 tấn giấy mới | Tái chế 1 tấn giấy | Tiết kiệm (%) |
|---|---|---|---|
| Nước sử dụng | 324.000 lít | 54.000 lít | 83% |
| Năng lượng | 4.000 kWh | 1.680 kWh | 58% |
| Cây rừng | 17 cây thông | 0 cây | 100% |
| Phát thải CO₂ | 3,3 tấn | 1,1 tấn | 67% |
| Chất thải rắn | 1.500 kg | 480 kg | 68% |
| Chất gây ô nhiễm không khí | 87 kg | 32 kg | 63% |
Tại các quốc gia phát triển như Đức, Nhật Bản, tỷ lệ tái chế giấy đã đạt trên 85%. Nhà máy tái chế Steinbeis Papier tại Đức đã thiết lập một tiêu chuẩn mới khi giảm 98% lượng nước sử dụng và 72% năng lượng so với sản xuất giấy thông thường.
Hiệp hội Tái chế Châu Âu (EuRIC) báo cáo rằng mỗi tấn giấy tái chế không chỉ cứu 17 cây mà còn tiết kiệm 3,3 m³ không gian bãi rác – một vấn đề đặc biệt cấp bách tại các quốc gia có diện tích hạn chế như Singapore, Nhật Bản và nhiều nước châu Âu.
Chu trình sống của giấy và quy trình tái chế
Chu trình sống của giấy trải qua nhiều giai đoạn, từ khai thác gỗ đến khi trở thành sản phẩm cuối cùng và thải bỏ hoặc tái chế. Hiểu rõ chu trình này giúp chúng ta nhận thức được tầm quan trọng của việc tái chế.
Chu trình sống của giấy mới
- Khai thác gỗ: Các loại cây như thông, bạch đàn, keo được trồng và khai thác, thường mất 10-20 năm để cây trưởng thành.
- Sản xuất bột giấy: Gỗ được nghiền và xử lý hoá học (thường bằng natri hydroxide và natri sulfide) để tách lignin khỏi cellulose.
- Tẩy trắng: Sử dụng các chất như clo, hydro peroxide hoặc ozone.
- Sản xuất giấy: Bột giấy được ép, sấy và cán mỏng.
- Sử dụng: Thời gian sử dụng trung bình của sản phẩm giấy rất khác nhau, từ một ngày (báo) đến nhiều năm (sách).
- Thải bỏ: Kết thúc vòng đời tại bãi rác hoặc bắt đầu chu trình mới qua tái chế.
Quy trình tái chế giấy
- Thu gom: Giấy cũ được phân loại theo chủng loại (báo, carton, giấy văn phòng…)
- Nghiền: Giấy được ngâm trong nước và nghiền thành bột.
- Loại bỏ tạp chất: Mực, keo, kim loại và plastic được loại bỏ.
- Tinh chế: Bột giấy được xử lý để đạt độ trắng cần thiết (thường bằng oxy, ozone hoặc hydro peroxide thay vì clo).
- Sản xuất: Tương tự như sản xuất giấy mới nhưng với ít hoá chất và năng lượng hơn.
Nghiên cứu của Trung tâm Công nghệ Giấy Quốc tế (IPST) chỉ ra rằng sợi giấy có thể được tái chế đến 5-7 lần trước khi sợi quá ngắn và yếu để tạo thành giấy mới. Điều này có nghĩa là mỗi kg giấy được tái chế có thể kéo dài vòng đời của nguyên liệu thêm 5-7 chu kỳ.
Tại Nhật Bản, công ty Nippon Paper đã phát triển công nghệ cho phép tái sử dụng sợi giấy đến 9 lần, thiết lập một tiêu chuẩn mới trong ngành công nghiệp tái chế.
Cách tính lượng carbon giảm thiểu khi tái chế giấy
Việc tính toán lượng carbon giảm thiểu khi tái chế giấy dựa trên nhiều yếu tố, bao gồm quy trình sản xuất, nguồn năng lượng sử dụng, và phương thức vận chuyển. Công thức tổng quát như sau:
Carbon giảm thiểu = Carbon từ sản xuất mới – Carbon từ tái chế + Carbon từ phân hủy tại bãi rác được tránh
Theo Cơ quan Bảo vệ Môi trường Hoa Kỳ, mỗi tấn giấy tái chế giúp giảm phát thải khoảng 2,2 tấn CO₂ tương đương (CO₂e) so với sản xuất giấy mới, chi tiết như sau:
- Giảm phát thải từ sản xuất: 1,5 tấn CO₂e (do giảm năng lượng, hoá chất và quy trình sản xuất đơn giản hơn)
- Tránh phát thải methane từ bãi rác: 0,7 tấn CO₂e (giấy phân hủy tại bãi rác sinh ra methane – khí nhà kính mạnh gấp 25 lần CO₂)
Trong thực tế, một số nhà máy giấy hiện đại còn đạt hiệu quả cao hơn. Nhà máy UPM Shotton tại Vương quốc Anh báo cáo mức giảm 2,5 tấn CO₂e cho mỗi tấn giấy tái chế nhờ sử dụng năng lượng tái tạo và tối ưu hóa quy trình.
Những ví dụ thực tế về tác động của tái chế giấy
Dự án “Giấy xanh” tại Indonesia
Năm 2021, tổ chức Asia Pulp & Paper (APP) tại Indonesia triển khai dự án “Giấy xanh” nhằm tăng cường thu gom và tái chế giấy tại Jakarta. Kết quả sau một năm:
- Thu gom và tái chế 50.000 tấn giấy
- Tiết kiệm 850.000 cây rừng nhiệt đới
- Giảm phát thải 110.000 tấn CO₂e
- Tạo việc làm cho 1.200 người thu gom rác
Chương trình “Zero Waste Office” tại Singapore
Năm 2022, 50 công ty lớn tại Singapore áp dụng chương trình “Zero Waste Office”, đặt mục tiêu tái chế 100% giấy văn phòng. Sau 6 tháng triển khai:
- 120 tấn giấy văn phòng được tái chế
- Tiết kiệm 38,9 triệu lít nước
- Giảm tiêu thụ 201.600 kWh điện
- Giảm phát thải 264 tấn CO₂e
Những thách thức và giải pháp
Mặc dù mang lại nhiều lợi ích, việc tái chế giấy vẫn đối mặt với những thách thức:
- Chất lượng giảm dần: Sau mỗi chu kỳ tái chế, sợi giấy ngắn đi và yếu hơn. Giải pháp: Phát triển công nghệ bảo tồn sợi như hệ thống ECCO của Tập đoàn Andritz, giúp duy trì chất lượng sợi qua nhiều chu kỳ tái chế.
- Chi phí thu gom và vận chuyển: Tại các nước đang phát triển, hệ thống thu gom còn manh mún. Giải pháp: Mô hình hợp tác công-tư như tại Thái Lan, nơi chính phủ hợp tác với SCG Paper để xây dựng trung tâm thu gom cộng đồng.
- Ô nhiễm từ mực và hóa chất: Quy trình tách mực tạo ra bùn chứa nhiều hóa chất. Giải pháp: Công nghệ tách mực sinh học của công ty PaperTech (Phần Lan) giảm 80% hóa chất sử dụng.
Kết luận
Mỗi kg giấy được tái chế đại diện cho một đóng góp quan trọng vào việc bảo vệ môi trường. Những con số ấn tượng về lượng nước, năng lượng tiết kiệm và lượng khí thải carbon giảm thiểu cho thấy tầm quan trọng của việc tái chế giấy không chỉ đối với doanh nghiệp mà còn với toàn xã hội.
Trong bối cảnh biến đổi khí hậu và suy thoái môi trường đang diễn ra nhanh chóng, việc chuyển đổi sang mô hình kinh tế tuần hoàn – nơi tài nguyên được tái sử dụng liên tục – không còn là lựa chọn mà là điều bắt buộc.
Mỗi hành động nhỏ như tái chế một tờ giấy hay mỗi kg giấy, khi được nhân rộng, có thể tạo nên những tác động tích cực to lớn cho hành tinh của chúng ta.
